Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Cứ mỗi 3 phút trôi qua thế giới lại có 1 ca tử vong do đột quỵ. Vậy đột quỵ là gì, có những dấu hiệu gì và cần phải sơ cứu thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu nhé!
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ hay còn được gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng quá trình cấp máu lên não đột ngột bị giảm hoặc bị gián đoạn khiến cho não bộ thiếu oxy, có thể gây đến chết tế bào nếu trong vài phút không đủ máu kịp thời. Người bị đột quỵ cần được cấp cứu ngay lập tức, tránh kéo dài làm số lượng tế nào não chết càng nhiều, ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng tư duy, vận động của cơ thể hay thậm chí là tử vong.
Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ
Những người may mắn sống sót sau khi đột quỵ đều suy yếu, giảm sút về sức khỏe hay mắc các chứng như tê liệt cơ, cử động yếu ớt, mất đi ngôn ngữ biểu đạt, suy giảm thị giác, cảm xúc rối loạn...
Phân loại đột quỵ
Đột quỵ gồm 2 loại:
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ
Đây là loại đột quỵ thường gặp chiếm đến 85% trong tổng số các ca đột quỵ hiện nay. Đột quỵ do thiếu máu là tình trạng các cục máu đông làm động mạch bị tắc nghẽn, cản trở máu lưu thông lên não.
Đột quỵ do xuất huyết
Đây là loại đột quỵ ít gặp hơn, là tình trạng vỡ mạch máu đến não khiến máu chảy ồ ạt gây ra xuất huyết não. Nguyên nhân khiến mạch máu vỡ do thành mạch mỏng, yếu hoặc bị nứt hay rò rỉ.
Ngoài ra còn có tình trạng đột quỵ nhỏ khiến dòng máu cung cấp lên não tạm thời bị giảm với những triệu chứng như trên và là dấu hiệu sớm của đột quỵ.
Đột quỵ được phân thành hai loại
Nguyên nhân gây đột quỵ
Các yếu tố tự nhiên
- Tuổi tác: Bất cứ ai ở độ tuổi nào cũng có nguy cơ đột quỵ. Đột quỵ đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa. Nguyên nhân chủ yếu là do căng thẳng, thói quen ăn uống nhiều chất béo, ăn mặn, lối sống không lành mạnh, thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá...
- Tuy nhiên, người cao tuổi nhất là những người trên 55 tuổi thường có nguy cơ đột quỵ cao hơn. Cứ mỗi 10 năm sau tuổi 55 thì nguy cơ đột quỵ lại tăng lên gấp đôi.
- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ đột quỵ thấp hơn nam giới 3-4 lần
- Tiền sử gia đình: Người có tiền sử người thân trong gia đình bị đột quỵ thì có nguy cơ cao hơn những người khác.
- Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn gần gấp đôi so với người da trắng.
Đột quỵ có thể do yếu tố không thể thay đổi gây ra
Các yếu tố bệnh lý
- Tiền sử đột quỵ: Người có tiền sử đột quỵ, nhất là trong vòng vài tháng đầu tiên có nguy cơ rất cao sẽ bị đột quỵ lần tiếp theo. Nguy cơ luôn thường trực trong vòng 5 năm và sẽ giảm dần theo thời gian.
- Đái tháo đường: Cơ thể mắc bệnh đái tháo đường sẽ không sản xuất ra insulin, mức đường huyết trong máu gia tăng làm các mảng bám cholesterol cũng tăng lên, tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ.
- Bệnh tim mạch: Người có các bệnh lý tim mạch có khả năng bị đột quỵ cao hơn so với người bình thường.
Người bị các bệnh tim mạch có nguy cơ đột quỵ cao
- Cao huyết áp: Huyết áp cao gây sức ép lên thành động mạch, khiến động mạch mỏng, yếu dần đi thậm chí tổn thương dẫn tới xuất huyết não. Cao huyết áp cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các cục máu đông cản trở máu lưu thông lên não.
- Mỡ máu: Cholesterol trong máu cao tích tụ trên thành động mạch tạo ra những mảng xơ vữa động mạch gây tắc nghẽn mạch máu.
- Béo phì: Người bị béo phì, thừa cân có nguy cơ mắc nhiều bệnh như mỡ máu, cao huyết áp, tim mạch...
- Hút thuốc lá: Người thường xuyên hút thuốc lá có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp đôi so với người bình thường. Khói thuốc có thể làm tổn thương thành mạch, tăng nguy cơ xơ cứng động mạch. Thuốc lá còn có hại cho phổi, ép tim làm việc nhiều hơn dẫn đến cao huyết áp.
- Lối sống không lành mạnh: Việc ăn uống không điều độ, không cân bằng dưỡng chất, thường xuyên uống rượu bia và các chất kích thích, lười tập thể dục, thể thao, lười vận động là một trong những nguyên nhân gây đột quỵ.
Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ
Triệu chứng đột quỵ
Các triệu chứng của đột quỵ có thể xuất hiện và biến mất cực kỳ nhanh nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần nên bạn cần hết sức lưu ý. Các triệu chứng gồm có:
- Mệt mỏi, kiệt sức, tê cứng một nửa hoặc cả mặt, cười lên bị méo mó
- Khó hoặc không thể cử động chân tay, một bên cơ thể hoàn toàn tê liệt. Dấu hiệu chính xác nhất của đột quỵ là không thể nâng hai tay qua đầu cùng lúc
- Khó phát âm, bị dính chữ, nói không rõ chữ, giọng nói ngọng bất thường. Người thân hay bạn bè có thể thử bằng cách nói một vài câu đơn giản và yêu cầu người bệnh nhắc lại. Nếu như người bệnh không thể nhắc được những câu đơn giản vừa nghe thì đó là triệu chứng đột quỵ
- Hoa mắt, chóng mặt, đột ngột mất thăng bằng hoặc không phối hợp được các hoạt động
- Giảm thị lực, mắt mờ hẳn đi, không nhìn rõ
- Đầu đau dữ dội, buồn nôn hoặc nôn nhưng cũng rất nhanh hết.
Nếu thấy các dấu hiệu như trên thì cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay lập tức
Người bị đột quỵ tùy theo tình trạng sức khỏe mà có thể có vài triệu chứng kể trên. Người gặp cơn thiếu máu não tạm thời cũng sẽ có các triệu chứng, dấu hiệu giống hệt như đột quỵ nhưng chỉ xảy ra trong vài phút. Tuy nhiên đây chính là tình trạng cảnh báo rằng sắp đột quỵ trong thời gian vài ngày hoặc vài tháng tiếp theo.
Ngay lập tức gọi ngay cấp cứu khi có người đột quỵ và sơ cứu tạm thời
Điều quan trọng nhất là bạn cần phải lắng nghe cơ thể. Khi thấy xuất hiện các dấu hiệu này, bạn cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Thời gian lý tưởng nhất cho các triệu chứng đột quỵ là 60 phút. Mỗi một phút giây qua đi thì hệ thần kinh sẽ càng tổn thương nghiêm trọng.
Phòng tránh đột quỵ
Chế độ dinh dưỡng
Từ nguyên nhân dẫn đến đột quỵ như trên, chúng ta có thể thấy rằng dinh dưỡng rất quan trọng trong phòng ngừa đột quỵ. Bạn nên xây dựng chế độ ăn uống tốt như:
- Bổ sung nhiều rau củ quả, ngũ cốc, các loại đậu… vào khẩu phần ăn
- Bổ sung các loại thịt trắng như ức gà, hải sản, trứng để cung cấp protein cho cơ thể. Hạn chế ăn các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt lợn nạc
- Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo, hạn chế đồ chiên xào, thức ăn nhanh
- Hạn chế thực phẩm nhiều đường
- Uống nhiều nước mỗi ngày. Có thể thay bằng nước ép trái cây, sữa đậu nành, các loại sữa...
Bổ sung chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Tập thể dục
Tăng cường vận động cơ thể giúp tăng tuần hoàn máu từ đó nâng cao sức khỏe, nhất là sức khỏe tim mạch. Bạn nên dành thời gian để tập thể dục ít nhất là 30 phút mỗi ngày, mỗi tuần 4 lần để giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
Giữ ấm cơ thể
Cơ thể nhiễm lạnh có thể dẫn tới huyết áp tăng cao, áp lực lên thành mạch cao khiến mạch máu dễ bị vỡ. Bạn cần giữ ấm cơ thể, nhất là trong mùa lạnh hay trong các thời điểm giao mùa. Người lớn tuổi cũng cần chú ý nhiều hơn đến điểm này.
Giữ ấm cơ thể vào mùa đông
Cai thuốc lá
Thuốc lá có hại cho cơ thể, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Không chỉ hại cho bản thân mà hút thuốc lá còn có thể ảnh hưởng đến nhiều người xung quanh. Vậy nên bạn cần bỏ thuốc lá sớm trong vòng từ 2-5 năm. Bỏ thuốc được trong thời điểm này thì nguy cơ bị đột quỵ sẽ ngang với những người không hút thuốc.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe định kỳ là biện pháp tốt để phòng ngừa đột quỵ bằng cách phát hiện ra những yếu tố tiềm ẩn. Từ đó can thiệp một cách chủ động, kịp thời.
Những người có bệnh lý nguy hiểm kể trên như đái tháo đường, tim mạch hay bị mỡ máu… thì càng cần phải kiểm tình trạng bệnh bằng cách khám sức khỏe định kỳ. Không được để các chỉ số cơ thể vượt quá mức bình thường gây nguy hiểm có thể dẫn tới đột quỵ.
Người ở độ tuổi nào cũng nên khám sức khỏe định kỳ đều đặn, nhất là người lớn tuổi
Trên đây là những điều cần biết về đột quỵ và cách nhận biết những dấu hiệu, triệu chứng đột quỵ để phát hiện và cấp cứu kịp thời. Hi vọng rằng Khỏe Là Hạnh Phúc đã cung cấp những thông tin hữu ích dành cho bạn.
>>> Xem thêm: Cao huyết áp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Bình luận
Bài viết liên quan